Nơi dựng nghiệp của vương triều Trần và Hào khí Đông A - muôn đời tỏa

Ngay từ đầu thế kỷ thứ 13, vùng đất Long Hưng - Ngự Thiên, nay là huyện Hưng Hà,tỉnh Thái Bình đã được nhà Trần - một vương triều cường thịnh. với hào khí Đông A lẫylừng, võ công oanh liệt vào bậc nhất trong các triều đại phong kiến Việt Nam chọn làm nơi dựng nghiệp

Trong Đại Việt Sử ký toàn thư, Việt Sử Thông giám Cương mục, Kiến văn tiểu lục,.. đều ghi rõ: “Tổ tiên nhà Trần, đời nối đời làm nghề chài lưới. Từ đầu thế kỷ 12, họ Trần đã đến vùng Tức Mặc (Nam Định) và Lưu Xá (xã Canh Tân, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình) sinh sống và làm nghề đánh cá trên lưu vực sông Hồng, sông Luộc. Bởi thấy vùng đất Long Hưng thuận lợi, có địa thể đẹp, cụ Trần Hấp đã di chuyển mộ cha và vợ đến vùng đất Thái Đường - Ngự Thiên thuộc thôn Tam Đường - xã Tiến Đức, huyện Hưng Hà,tỉnh Thái Bình ngày nay và lên bờ định cư, phát triển nông trang dựng xây cuộc sống”...

Với sự lớn mạnh của dòng họ và hậu thuẫn của các thể lực mạnh thời đó, dòng họ Trần đã từng bước được triều Lý giao cho nhiều công việc quan trọng, trong đó có cả việc tham gia dẹp loạn nội triều. Chính những biến loạn trong triều Lý và sự lớn mạnh của dòng họ Trần trên vùng đất Long Hưng mà Thái tử Sảm của Triều Lý (sau này là Vua Lý Huệ Tông) đã về vùng đất Long Hưng lánh nạn rồi gặp gỡ, nên duyên với người con gái tài sắc vẹn toàn của dòng họ Trần (sau này là Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung) - người đã cùng Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ - với tài thao lược về chính trị và quân sự đặc sắc, đã tạo ra sự chuyển giao quyền lực từ triểu Lý sang triều Trần bằng một cuộc kết hôn giữa Lý Chiêu Hoàng (vị vua cuối cùng của Triều Lý) với Trần Cảnh (con trai cụ Trần Thừa). Việc Vua Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chỗng là Trần Cảnh (sau này là vua Trần Thái Tông) là cuộc chuyển giao quyền lực chính trị có một không hai trong lịch sử các triều đại phong kiến Việt Nam vào năm 1225.

Khi thay thế triều Lý, triều Trần đã về trấn giữ kinh đô Thăng Long nhưng vùng đất Long Hưng – Hưng Hà vẫn được các vua Trần chọn là hậu phương vững chắc. Triều đình đã cho các vương hầu, thân tộc của mình về Long Hưng xây dựng các điền trang, thái ấp, phát triển sản xuất, tích trữ lương thảo làm cơ sở nuôi quân đánh giặc. Trai tráng đất Long Hưng được các vua Trần tin cẩn, lựa chọn sung làm quân túc vệ, quân tinh cương bảo vệ triều đình. Đó cũng chính là lực lượng giúp vua phòng khi có binh biến, giặc giã xâm lăng.

Cùng với kinh đô Thăng Long, vùng đất Long Hưng (Hưng Hà, Thái Bình ngày nay) đã được nhà Trần xây dựng hành cung Lỗ Giang và cung điện của triều đình, đây là hậu phương vững chắc, tập hợp quân sĩ, chuẩn bị vũ khí, lương thảo. Đặc biệt, sau mỗi lần chiến thắng quân Nguyên - Mông và Bình Chiêm thắng lợi, các vị vua triểu Trần đều về đây tổ chức Đại lễ Bái yết Tổ tiên, ban phúc ân cho muôn dân trăm họ và ăn mừng chiến thắng. Trong lễ tế Tổ và mừng chiến thắng quân Nguyên – Mông lần thứ ba, ngày 17-3 năm Mậu Tý (1288), vua Trần Nhân Tông dã cảm khái đọc hai câu thơ bất hủ để ca ngợi tỉnh thần quyết chiến, quyết thắng chống giặc ngoại xâm của quân dân Đại Việt và thể hiện tấm lòng của vua tôi nhà Trần dõi với vùng đất và con người Long Hưng - Hưng Hà:

“Xã tắc lưỡng hối lao thạch mã,

Sơn hà thiên cổ Điện kim âu”.

Nghĩa là:

“Đất nước hai phen chồn ngựa đá,

Non sông nghìn thuở vững âu vàng”.

Cũng tại phủ Long Hưng, tháng 4 năm Kỷ Sửu (1289) Vua Trần Nhân Tông tiến phong Trần Quốc Tuấn làm Đại nguyên soái Hưng đạo Đại Vương.

Gần 800 năm qua, lăng mộ và đền thờ các vị vuaTrần, Thái sư Trần Thủ Độ và Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung vẫn còn đó, được đời đời cháu con và nhân dân hương khói, giữ gìn. Dòng sông mà bao đời nay nhân dân Hưng Hà thường gọi là sông Thái Sư, chính là con sông do Thái sư Trần Thủ Độ chỉ huy khơi đào - nay ngày ngày vẫn mang dòng nước tưới mát cho một vùng rộng lớn của quê lúa Hưng Hà - Thái Bình. Có thể khẳng định, mỗi con sông, mỗi cánh đồng, mỗi thôn làng trên vùng đất Long Hưng xưa, huyện Hưng Hà ngày nay đều mang đậm nét những dấu tích anh linh của triều đại nhà Trần võ công oanh liệt.

Vương triều Trần tồn tại và phát triển trong vòng 175 năm (từ năm 1225 đến 1400) có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong lịch sử đấu tranh dựng nước, giữ nước của dân tộc ta. Những đóng góp về chính trị, kinh tế, quân sự, văn hóa - xã hội của Vương triều Trần trong sự phát triển của lịch sử dân tộc là vô cùng to lớn, rực rỡ và rất dáng tự hào. Một triểu đại không chỉ giỏi trong dánh giặc, giữ nước, lãnh dạo phát triển kinh tế, quản lý xã hội, tổ chức bộ máy chính quyền, nhà nước mà còn để lại những di sản văn hóa vật thể và phi vật thể đồ sô, đặc sắc, phong phú mà đỉnh cao là hào khí Đông A lẫy lừng.

Phát huy truyền thống văn hóa, văn hiến, truyền thống yêu nước và ý chí bất khuất, kiên cường của ông cha, từ khi có Đảng lãnh đạo, Đảng bộ và nhân dân huyện Hưng Hà tỉnh Thái Bình đã vượt qua nhiều khó khăn thử thách, đóng góp sức người, sức của cho các cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm của dân tộc. Thực hiện công cuộc đổi mới do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo, Đảng bộ và nhân dân huyện Hưng Hà đã giành được nhiều thành tựu to lớn và toàn diện trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh, xây dựng hệ thống chính trị vững mạnh, nhất là chương trình xây dựng nông thôn mới, xây dựng nếp sống văn hóa mới.

Lễ hội đền Trần Thái Bình, nơi hội tụ khá đầy đủ những di sản văn hóa phi vật thể như: Lễ rước nước, thi cỗ cá thời Trần, tục giao chạ, các trò chơi dân gian, các điệu dân ca, dân vũ... mà vương triều Trần đã để lại. Đó chính là những yếu tố quan trọng để Lễ hội đền Trần Thái Bình là một trong số rất ít lễ hội của nước ta được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Những năm qua, việc giữ gìn, tôn tạo và phát huy giá trị văn hóa của Khu di tích lịch sử Nhà Trần được Trung ương và các cấp, các ngành rất quan tâm. Nhiều đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước đã về dâng hương tưởng niệm các vua Trần, dồng thời động viên cán bộ, nhân dân địa phương tiếp tục giữ gìn, tôn tạo và phát huy giá trị của di tích lịch sử thiêng liêng này. Ngày 27/2/2010, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết về dự khai mạc Lễ hội đã phát biểu ý kiến và khẳng dịnh: “Đây là nơi phát tích, dựng nghiệp của Vương triều Trần”.

Theo dòng chảy lịch sử của dân tộc và phong tục cổ truyền của dịa phương, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Bình thống nhất dịnh lệ hằng năm ngày 13 tháng Giêng Âm lịch là ngày khai mạc và tổ chức Lễ hội đền Trần Thái Bình. Đây là dịp để các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, dồng bào, du khách thập phương trong và ngoài nước tế tựu về mảnh đất linh thiêng, thắp nén tâm hương tưởng niệm và trì ân các vua Trần, Thống quốc Thái sư Trần Thủ Độ, Linh từ Quốc mẫu Trần Thị Dung, Quốc công Tiết chế Hưng đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và các tôn thất nhà Trần. Đồng thời, thông qua đó để giáo dục thế hệ trẻ lòng tự hào, ý chí quật cường, bất khuất trong lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc Việt Nam Anh hùng.

Trong thời gian qua, được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Bình, các cơ quan chuyên môn của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL) và với các cứ liệu lịch sử khoa học, ngày 27/01/2014, Bộ trưởng Bộ VH, TT và DL đã ký Quyết định số 231 cấp Bằng chứng nhận Lễ hội đền Trần Thái Bình là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; ngày 31/12/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 2408 cấp Bằng xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt Khu lăng mộ và đền thờ các vị vua triều Trần. Đây là những sự kiện văn hóa đặc biệt quan trọng trong đời sống tỉnh thần của mỗi người dân Thái Bình, của huyện Hưng Hà nói riêng và cả nước nói chung.

Đảng bộ và nhân dân Hưng Hà sẽ tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hóa thời Trần, biến hào khí Đông A lẫy lừng của vương Triều Trần và quân dân Đại Việt thành nguồn sức mạnh to lớn, dấy mạnh sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, sớm dạt chuẩn huyện nông thôn mới, thực hiện công nghiệp hóa nông nghiệp, nông thôn trên quê hương Hưng Hà.

Hòa chung không khí toàn Đẳng, toàn quân và toàn dân thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, tại Thủ đô Hà Nội, đã diễn ra Đại hội dại biểu họ Trần Việt Nam lần thứ VI, nhiệm kỳ 2021-2025 với chủ dễ “Hào khí Đông Ä - Muôn đời tỏa sáng”.

Những năm qua, dòng họ Trần dã phát huy khối đại đoàn kết cùng với bách gia trắm họ xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam. Trải qua hơn 20 năm hoạt dộng, Ban Chấp hành họ Trần Việt Nam đã tích cực hoạt dộng theo phương châm: “Đoàn kết - đồng thuận và đối mới", các hoạt động đã diễn ra trên mọi miễn của Tổ quốc từ Bắc chí Nam, mở dầu là Đại lễ giỗ Tổ họ Trần Việt Nam tại Đền thờ Tổ họ Trần Việt Nam (xã Thái Phương, huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình); lễ đón nhận bằng bảo trợ của Liên hiệp các hội UNETSCO Việt Nam và thế giới, tiếp đến Đại lễ đón nhận trồng đồng 1.000 năm Thăng Long - Hà Nội dâng vào đền thờ Tổ họ Trần Việt Nam,...

Với đa số phiếu tán thành từ hơn 3.000 đại biểu đại diện cho hàng triệu hội viên họ Trần toàn quốc về dự, Đại hội đã bầu Ban Chấp hành khóa mới gồm 75 thành viên; trong đó, Chủ tịch là ông Trần Văn Sen và 5 Phó Chủ tịch.

Chủ tịch Ban Chấp hành họ Trần Việt Nam khoá V, ông Trần Văn Sen khẳng định: “Mục tiêu tổng quát của Ban Chấp hành họ Trần Việt Nam 5 năm tới là: “Tăng cường các hoạt động giáo dục truyền thống, phát triển dòng họ cả về chiều rộng và chiều sâu. Tiếp tục thực hiện phương châm “Đoàn kết - Đồng thuận - Đổi mới và phát triển”.

Thực hiện củng cố, kiện toàn và đấy mạnh hoạt động của Ban Chấp hành họ Trần từ Trung ương đến cơ sở. Phối hợp chặt chẽ với các dòng họ trong cả nước thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng, an ninh, bảo vệ vững chắc chủ quyền biển dảo Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đẩy mạnh phong trào khuyến học, khuyến tài; xây dựng đời sống văn hóa. Con cháu họ Trần nguyện phát huy truyền thống vẻ vang của dân tộc, của các vương triều Trần và hào khí Đông A trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện dại hóa và hội nhập quốc tế. Xây dựng Ban Chấp hành họ Trần Việt Nam nhiệm kỳ (2020-2025) có phẩm chất dạo dức, có uy tín trong dòng họ và xã hội, xứng đáng với Tổ tiên họ Trần Việt Nam, chung sức, đồng lòng cùng toàn dân xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, văn minh.

Vào dịp cuối năm 2020, Đoàn doanh nhân Bách gia Trăm họ đã có dịp về nhà thờ Tổ họ Trần để dâng hương tưởng niệm các vị tiền bối của Dòng họ Trần. Bên cạnh tiếng chuông ngân vang, uy nghiêm hào khí Đông A, Đoàn đã được ông Trần Văn Sen - Chủ tịch Ban Chấp hành họ Trần Việt Nam tiếp đón thịnh tình và chỉa sẻ nhiều tâm huyết về tư tưởng và hành động hết mực nhân văn về lịch sử phát triển của Dòng họ Trần Việt Nam; về truyền thống văn hiến truyền gia; về quá trình con, cháu họ Trần tham gia đền Trần, xây dựng và phát triển đất nước, về những dự định, kế hoạch hoạt động của Dòng họ trong thời gian đến. Những đóng góp của Dòng họ Trần Việt Nam từ xưa đến nay đối với đất nước, đối với dân tộc..., luôn được các thế hệ con, cháu và Tổ quốc mãi mãi khắc ghi.

---------------------

THANH THANH BÌNH * ST và BS